Giáo sư Trần Văn Khê – người anh hùng nghệ thuật của hồn quê hương! Người đi từ thực tế rồi ngược dòng lịch sử nghiên cứu nghệ thuật của tiền nhân, người ghi lại cái hay cái đẹp, tinh túy từng bộ môn… Và, đâu chỉ là ngòi bút trên trang giấy rồi in thành sách! Tấm tình quê hương, hồn nghệ thuật dân tộc đã là máu, là xương, là da thịt, là hơi thở giáo sư!

Bước chân người đã lưu dấu từ khắp mọi miền quê dân dã đến thành thị rồi vươn xa ra thế giới, tiếng đàn tranh là bạn đồng hành réo rắc thiêng liêng nồng ắm chan hòa với thế giới rằng: Việt Nam tôi đó có hát ru, ca trù, hát quan họ từ quê hương Kinh Bắc, hát bài chòi từ dãi đất miền trung mặn mà vị biển, đàn ca tài tử ngọt ngào phù sa sóng Cửu Long miệt vườn và, Sài Thành có hát bội, có cải lương tuồng cổ!

Ôi! Có nặng lòng quê hương, hồn nghệ thuật dân tộc liền khúc ruột sinh ra mới da diết niềm thương nỗi nhớ trong trái tim người giáo sư cả đời luôn vi hồn nghệ thuật dân tộc đến thế! Trong những lần nói chuyện giáo sư có “nhắn nhủ lại các bạn trẻ rằng: bao nhiêu người nước ngoài sẽ tới chúng ta để thăm chúng ta, nhìn vào chúng ta, nhìn vào đất nước chúng ta thì không phải nhìn coi thanh niên Việt Nam bắt chước người ngoài hay như thế nào, không phải thanh niên Việt Nam hát Pop, hát Rock hay như thế nào mà tìm coi thanh niên Việt Nam có cái gì đặt biệt, đặc thù và có bản sắc dân tộc của thanh niên Việt Nam, thì do đó chúng tôi nghĩ khuyên các bạn là chơi thì chơi thế nhưng mà không nên quên rằng dân tộc Việt Nam có một nền âm nhạc, và có một nền văn hóa rất sâu sắc thì xin các bạn làm ơn tìm hiểu, có hiểu mới biết, có biết mới thương, có thương mới chịu khó học tập, có thương mới chịu khó luyện tập có thương mới chịu khó biểu diễn và trong người nghe có cả thanh niên đến nghe nữa thì chừng đó âm nhạc dân tộc, bản sắc văn hóa dân tộc và âm nhạc nghệ thuật dân tộc sẽ có một sinh lực mới có thể sống mạnh, sống trường tồn thì điều đó tôi xin các bạn nhớ như thế đó, và đừng quên đừng tự ti mặc cảm, nước ngoài có những hoành tráng chúng ta có những tế nhị, nước ngoài có những bề ngoài rất hào nhoáng nhưng chúng ta có bề trong rất thăm thúy thì nên nhớ bao nhiêu đó rồi chừng đó các bạn nghĩ rồi các bạn sẽ làm thành công. Đồng thời, không phải người thanh niên đi lên sân khấu học rồi biểu diễn mà người thanh niên ở trong rạp hát cũng quan trọng, bởi vì người nước ngoài nhìn vào không phải nhìn trên sân khấu mà nhìn cả phía dưới coi khán giả như thế nào, nếu khán giả đi vô coi mà ngồi nói chuyện khác, ngồi ăn uống này kia … đó, cũng là một cách chúng ta nên nghĩ giữ lại thái độ của chúng ta để đặng cho khách nước ngoài nhìn vào chúng ta, thấy rằng trong đất nước chúng ta có một nếp văn minh trên sân khấu, trong cả rạp hát và cả đi đứng ngoài đường thì xin các bạn thanh niên nhớ rằng các bạn là điểm để cho bao nhiêu người nhìn và các bạn sẽ có thể là đại diện cho cả quốc gia”

Có phải thế chăng hỡi người mộ điệu, để ngày hôm nay chúng ta luôn kính trọng, nghiêng mình trước vị giáo sư của hồn nghệ thuật dân tộc! Đâu chỉ là nghệ thuật còn có cả văn hóa của người Việt Nam nữa! Việt Nam với chiếc áo dài thướt tha của người thiếu nữ, có chiếc áo bà ba chân chất tình quê của chị, của mẹ … đẹp dịu dàng đầm thắm, bữa cơm chiều có “râu tôm nấu với ruột bầu, chồng chan vợ húp, gật đầu khen ngon” – tình vợ chồng nghĩa tàu khang của người Việt Nam mộc mạc, giản dị vậy thôi ấy mà son sắt thủy chung bền năm tháng, được giáo sư Trần Văn Khê giải thích, cắt nghĩa rất rõ từng chi tiết, ngay cả cách “và” cơm của người dân Nam Bộ tinh tế đến thế nào! Rồi “nhà tôi” – không chỉ đơn giản là cái nhà, mà còn ý chỉ “người chồng” hay “người vợ”, và tại sao lại sự dụng là “nhà tôi”… “đối với người Việt thì chữ nhà vô cùng quan trọng, nhà không phải chí có 4 bức tường, không phải chí có cái mái để che nắng che mưa, mà cái nhà đối với người Việt Nam trước hết là nơi an ổn để đặng mình có thể làm được những công chuyện khác lớn hơn. Vì vậy, đối với người Việt Nam chúng ta hễ an cư rồi thì mới lạc nghiệp, khi chúc cho một con người lớn lên thì người ta nói chúc cho được nên danh nên phận đã đành rồi nhưng mà chúc nữa thì chúc cho người đó nên nhà nên cửa thì cái nhà đó vừa là nơi để che cho người sống khỏi bị mưa nắng nhưng mà cái nhà đó là có cả nơi chất chứa tình thương vì vậy mà trong nhà đó có những gì mà người ta gọi là tổ ắm và người thương yêu nhất trong nhà đó, người chồng, người vợ đều gọi nhau là nhà tôi. Và chữ nhà đó đối với người Việt Nam là một cái gì kính trọng, trang trọng vô cùng, cho nên một người văn sỹ mà biệt tài người ta kêu là nhà văn, và người làm thơ hay người kêu là nhà thơ, rồi người nghiên cứu người ta gọi là nhà nghiên cứu thì chữ nhà đó có nghĩa tôn vinh, có nghĩa trang trọng thì chữ nhà đó đối với người Việt Nam có một giá trị hơn cả giá trị vật chất, có một giá trị lớn hơn là giá trị tinh thần”

Nghe giáo sư nói về văn hóa Việt với thế giới, với người trẻ Việt thật hào hứng, hăng say, đầy nhiệt huyết … Thế mới biết ông yêu văn hóa con người Việt Nam đến dường nào, và, yêu đến mức đi “khắp năm châu bốn biển” với cây đàn tranh làm bạn đồng hành trong những buổi diễn thuyết, nói chuyện về văn hóa, con người Việt Nam tinh túy đến thế nào!

Có người cả đời phấn đấu chỉ vì tiền, làm giàu cho bản thân và gia đình, không phải là so sánh nhưng riêng đối với giáo sư Trần Văn Khê thì như thế ông đã làm giàu cho ai, phấn đấu vì ai mà cả đời nghiên cứu văn hóa, nghệ thuật quê hương không chỉ là trong nước mà còn ra tận nước ngoài xa xôi …

Vậy đó! Thế đó! Nhưng tất cả điều đó là tình yêu vĩnh cửu trong trái tim ông! Và xưa nay người ta phong anh hùng trong chiến đấu và xây dựng, và nếu có, thì hai chữ xứng đáng xin nghiêng mình kính cẩn được gọi Giáo sư là: “anh hùng văn hóa nghệ thuật dân tộc”

Và trong những ngày tháng này – thời mà quá nhiều nền văn hóa, công nghệ giải trí ồ ạc, tấp nập có cả xô bồ đổ dồn vào thế hệ trẻ, nhớ, rất nhớ những buổi nói chuyện, những lời tâm sự ắm áp cũng là lời giáo huấn hết sức tâm huyết, nhớ để đặng mà  sống, cố gắng học tập! Nhớ để “hiểu, có hiểu mới biết, có biết mới thương, có thương mới chịu khó học tập, có thương mới chịu khó luyện tập” … “ngoài có những hoành tráng chúng ta có những tế nhị, nước ngoài có những bề ngoài rất hào nhoáng nhưng chúng ta có bề trong rất thăm thúy “

Ông là một người cả đời nghiên cứu, quảng bá hồn quê đến bạn bè thế giới!

Nhớ Giáo Sư Trần Văn Khê!

sankhauonline.vn