Đã tự bao giờ đồng bằng in hình lúa trải dài như nhung xanh tơ non biếc? Tự khi nào lúa uống phù sa nhuộm vàng oằn sai trĩu hạt cho ngày mùa thơm mùi rạ mới để chiều phơi hương khói lam xa xa thoắt ẩn thoắt hiện sau mái nhà tranh hiền hòa trong tiếng sáo diều vi vu lúc cao lúc gần bên bến sông quê thanh thanh dìu dặt hứng ánh trăng vằng vặt tỏa sáng khắp thôn xóm?

Lúc đó, trai gái trong làng, bọn trẻ gọi nhau ý ới nào là ra ngõ ngắm trăng, đi chân trần trên đường đê ngóng chị Hằng ngàn năm soi mình bóng nguyệt, hay chỉ đơn giản là cùng nhau chơi trò dân gian... Đó là chuyện thiếu niên còn người lớn và các nam thanh nữ tú thì họ ngồi cùng nhau chơi đàn ca tài tử nam bộ - một thú vui tao nhã, lành mạnh mà đẹp, ở đó chỉ có duy nhất về âm thanh, lời hát và hình ảnh.

Âm thanh là tiếng đàn, lời hát là các bài bản đàn ca tài tử đậm chất Việt Nam, và hình ảnh là áo bà ba.

Áo dài hay áo bà ba đều là dáng áo quê hương và bài ca xứ sở có lẽ không cùng lúc sinh ra nhưng song hành cùng nhau trên nền nhạc ngũ cung! Vì sao? Lý do nào? hay là gì đi nữa, ... thì kiểu song hành này là của Việt Nam, thế thôi!

Chiếc áo bà ba xưa đâu chỉ đểm tô duyên dáng, đài cát cho các mỹ nữ Sài Gòn - Gia Định - Chợ Lớn hay các tiểu thơ xứ nam kỳ lục tỉnh, mà bình dân hơn vẫn tôn lên nét đẹp dịu dàng, đầm thắm, nết na, bình dị của các cô gái. Dáng áo quê hương đâu chỉ để làm đẹp nơi khuê các, áo còn theo các chị, các mẹ đến chợ, ra đồng và áo còn mang cả tiếng hát vào trận đánh, là hình ảnh các cô giao liên, cô gái mở đường cho xe ra tiền tuyến rồi về hậu phương, là hình ảnh của các anh chị văn công phục vụ kháng chiến cũng với lời ca tiếng hát, hát cho dân tôi nghe, tiếng hát át tiếng bom hay trong hòa bình thì hát về cây lúa, ca ngợi quê hương đất nước thanh bình tươi đẹp. Rõ ràng dáng áo quê hương đã song hành cùng bài ca xứ sở!

Điển hình nhất trong các buổi liên hoan tài tử, thi thố "nhất lý, nhì ngâm, tam nam, tứ oán, ngũ điểm, lục xuất, thất chính, bát ngự, cửu nhĩ, thập thủ liên hườn"... dù xưa hay nay người ta vẫn chọn bộ bà ba hay áo dài không những quí phái mà còn phải phù hợp bài ca - khi 2 yếu tố này "nắm tay nhau" thì đó lại là ưu thế.

Còn nhớ trong vở cải lương "Bông hồng cài áo" là sự song hành của chiếc bà ba chịu thương, chịu khó, hy sinh của người mẹ tần tảo và áo dài tha thướt duyên dáng người con gái đoan trang. Sự kết hợp đúng của trang phục cùng hoàn cảnh thật sự đã tạo hiệu ứng mạnh mẽ nơi xúc cảm người xem! Quả thực, nhịp thời gian ngày mỗi ngày, mỗi tích tắt, tích tắt rồi lại tích tắt ấy vậy mà đã dần xa mà bi kịch đó, ấn tượng đó của đoàn kịch Kim Cương đâu dễ gì phai nhạt trong tim người xem - "ai ăn chè đậu xanh nước dừa đường cát hôn, ai ăn chè đậu xanh nước ... dừa đường ... cát hôn..." - tiếng rao càng về cuối thì sự nức nở càng run lên nghèn nghẹn, rồi đưa tay áo lặng lẽ chậm những giọt nước mắt đau rất đau ấy trên đường đời nhiều trăn trở - hình ảnh càng xa thì dáng áo bà ba càng nhỏ, càng thương thương đọng lại trong tim người xem!

Thới mới hay sự hòa hợp của dáng áo quê hương và bài ca xứ sở là kiệt tác dân tộc chỉ có một mà thôi! Ở nơi đâu có áo dài, áo bà ba, đàn ca tài tử, vọng cổ, cải lương ắt ở đó có tâm hồn, dòng máu Việt Nam nơi đó!

Kiệt tác duy nhất ấy ngày càng được trân quí, gìn giữ! Với chiếc áo bà ba trong các vở tuồng cải lương có thể nói đẹp nhất, mộc mạc nhất, "em gái vườn quê" nhất là hình ảnh nghệ sĩ Tài Linh mộc mạc, bình dị, giản đơn mà rất duyên dáng, xinh xắn, cùng mái tóc bím hai bên - "thương hiệu" rất riêng, cũng là chiếc áo bà ba nhưng có khi quê mùa lam lũ, chiếc áo bà ba sang cả,  - dù chiếc áo bà ba nào đi nữa thì ấn tượng này của cô đào tài sắc Tài Linh thì đã nằm trọn vẹn ở vị trí đẹp nhất trong tim hàng bao người suốt bao thập kỷ qua và cho đến ngày sau nữa. Bên cạnh đó, áo dài truyền thống được các cô đào chọn làm trang phục biểu diễn vừa sang, vừa đẹp - sự lựa chọn ấy gần như một mặc định: thấy mặc áo dài là biết hát cải lương! NSUT Quế Trân với một giọng hát hiền hòa, trong sáng mỗi khi biểu diễn kết hợp cùng bộ áo dài được chú trọng trong khâu thiết kế vừa đẹp, sang, đơn giản mà vẫn rất trẻ trung và duyên dáng càng làm cho hình ảnh người nghệ sĩ thêm lộng lẫy trên sân khấu mà vẫn gần gũi người xem! Áo dài ngày nay được còn được cách tân nhiều kiểu mới lạ hơn để phù hợp với nội dung bài ca và phong cách các nghệ sí biểu diễn. Không chỉ là sự lựa chọn của các cô đào mà gần đây trong các chương trình biểu diễn nhiều anh kép vẫn chọn áo được thiết kế rất đơn giản lại đẹp để xuất hiện trước công chúng, điển hình là NSƯT Vũ Linh, NSƯT Kim Tử Long, Rồng Nhỏ NSƯT Kim Tiểu Long ...

Dáng áo quê hương vẫn chung tình cùng bài ca xứ sở qua bao năm tháng dù là thời hoàng kim không hưng thịnh - cũng như bài ca xứ sở có thế nào thì người Việt Nam vẫn mê đờn ca tài tử, vọng cổ, cải lương...

Sankhauonline.vn